یکه‌تازی ایران در شانگهای؛ اولین جایگزین ناتو شکل می‌گیرد؟

رسانه روسی با اشاره به اینکه ایران در نشست اخیر سازمان همکاری شانگهای، زمینه را برای تشکیل یک بلوک امنیتی اوراسیا چید، گزارش داد: نقشه جدید تهران، ایجاد یک نیروی جدید در برابر ناتو است.

به گزارش ایسنا، شبکه روسی در گزارش خود با طرح این سوال که «چه می‌شود اگر بلوک امنیتی بعدی در جهان در بروکسل یا واشنگتن نباشد و به جای آن، در پکن و با حضور ایران  بر سر میز باشد؟» خاطر نشان کرد: این دیگر یک سوال تئوریک نیست. ایران در نشست اخیر وزرای امور خارجه اعضای سازمان همکاری شانگهای در اواسط ژوئیه به وضوح این را مشخص کرد که تهران اکنون سازمان همکاری شانگهای را، نه تنها به عنوان یک مجمع منطقه‌ای، بلکه به عنوان یک وزنه تعادل بالقوه در برابر ناتو می‌بیند. ایران با انجام این کار، یک چرخش استراتژیک عمیق را به دور از یک سیستم منسوخ تحت سلطه غرب و به سمت یک نظم نوظهور اوراسیایی نشان داد.

این اجلاس به‌علاوه بر افزایش تاب‌آوری همکاری چندجانبه اوراسیایی در مواجهه با آشفتگی فزاینده جهانی تأکید کرد. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه که با «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین دیدار کرد، جلسات دوجانبه‌ای را نیز با وزرای امور خارجه چین، پاکستان، هند و به ویژه ایران برگزار کرد. مذاکرات او با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران بر راه‌حل‌های دیپلماتیک برای موضوع  هسته‌ای متمرکز بود و بر تعمیق هماهنگی استراتژیک تأکید داشت.

بنابر گزارش شبکه راشاتودی، طرف ایرانی از این تریبون با هدف خاصی استفاده کرد. عراقچی از همبستگی سازمان همکاری شانگهای در بحبوحه تجاوز اسرائیل قدردانی و تأکید کرد که ایران این نهاد را نه به عنوان یک سازمان نمادین، بلکه به عنوان یک سازوکار عملی برای وحدت منطقه‌ای و جایگاه جهانی می‌بیند.

بستری که به‌رغم بدبینی‌ها کارساز است

مشارکت کامل هند با پیش‌بینی‌های محافل غربی مبنی بر اینکه تنش‌های ژئوپلیتیکی سازمان همکاری شانگهای را فلج خواهد کرد، در تضاد بود. دهلی‌نو تعهد خود را به این بستر مجدداً مورد تأیید قرار داد. دلیل این امر واضح است: برخلاف ناتو که در آن وحدت به پیروی از یک مرجع مرکزی بستگی دارد، سازمان همکاری شانگهای به اندازه کافی انعطاف‌پذیر بوده تا ضمن ایجاد اجماع، منافع متنوع را در خود جای دهد.

برای روسیه، سازمان همکاری شانگهای همچنان سنگ بنای استراتژی اوراسیای آن است. مسکو به عنوان یک نیروی متعادل‌کننده، چین را با آسیای جنوبی و مرکزی و اکنون با ایران پیوند می‌دهد. رویکرد روسیه عمل‌گرایانه، چندوجهی و معطوف به ایجاد یک تعادل ژئوپلیتیکی جدید است.

پیشرفت راهبردی ایران

راشاتودی در ادامه این مطلب نوشته است: قلب این اجلاس سخنرانی سید عباس عراقچی بود - نقدی قاطع و مبتنی بر مبانی حقوقی از اقدامات اسرائیل و آمریکا. او با استناد به ماده ۲، بخش ۴ منشور سازمان ملل، حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است را محکوم و به قطعنامه ۴۸۷ شورای امنیت سازمان ملل استناد کرد. پیام او این بود که تجاوز غرب هیچ توجیه قانونی ندارد و هیچ میزان از کنترل بر رسانه‌ها نمی‌تواند آن را تغییر دهد.

اما عراقچی فراتر از محکومیت، یک نقشه راه مشخص برای تقویت سازمان همکاری شانگهای به عنوان وسیله‌ای برای امنیت و حاکمیت جمعی ارائه داد:

• یک نهاد امنیتی جمعی برای پاسخ به تجاوز خارجی، خرابکاری و تروریسم
• یک سازوکار هماهنگی دائمی برای مستندسازی و مقابله با اقدامات خرابکارانه
• یک مرکز برای مقاومت در برابر تحریم‌ها، برای محافظت از اقتصادهای عضو در مقابل اقدامات یک‌جانبه غرب
• یک مجمع امنیتی شانگهای برای هماهنگی دفاعی و اطلاعاتی
• همکاری فرهنگی و رسانه‌ای پیشرفته برای مقابله با جنگ شناختی و اطلاعاتی

رسانه روسی تاکید کرد: این‌ها ژست‌های سخنورانه نیستند، بلکه طرح‌هایی برای تحول بنیادی هستند. ایران در حال عملیاتی کردن یک دکترین امنیتی جدید است که بر اساس چندقطبی بودن، دفاع متقابل و مقاومت در برابر تهدیدات ترکیبی ساخته شده است.

سازمان همکاری شانگهای در مقابل ناتو: دو مدل، دو آینده

این شبکه ادامه داد: در حالی‌که ناتو حول یک سلسله مراتب سفت و سخت تحت سلطه واشنگتن ساختار یافته است، سازمان همکاری شانگهای مظهر یک دیدگاه پسا-هژمونیک است: حاکمیت، برابری و تکثر تمدنی. کشورهای عضو آن بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، دارای ظرفیت‌های صنعتی گسترده هستند و تمایل جمعی برای شکستن قالب تک قطبی دارند.

موضع تهران نیز روشن است: سازمان همکاری شانگهای نه تنها یک پناهگاه ژئوپلیتیکی، بلکه بستری برای پیشبرد یک منطق جهانی جدید ارائه می‌دهد - منطقی که ریشه در استقلال استراتژیک دارد، نه وابستگی.

پیچیدگی و شفافیت ابتکارات عراقچی نشان می‌دهد که تهران برای یک بازی طولانی آماده می‌شود. و این اجلاس، احتمالاً پشت درهای بسته، شامل بحث‌هایی رسمی و غیررسمی در مورد تعمیق بنیادگرایی سازمان همکاری شانگهای و شاید حتی بازنگری در ماموریت این سازمان بود.

وزیر امورخارجه ایران این دیدگاه را به صراحت بیان کرد: «همزمان که سازمان همکاری شانگهای به تدریج جایگاه خود را در صحنه جهانی تقویت می‌کند، می‌بایست نقشی فعال‌تر، مستقل‌تر و ساختارمندتر اتخاذ کند.»

راشا تودی یادآور شد: این، رمز دیپلماتیک برای تجدید نظر اساسی است.

غرب واکنش نشان داد

در ادامه این گزارش آمده است: پاسخ غرب فوری بود. اتحادیه اروپا ظرف چند روز پس از پیشنهادهای ایران، تحریم‌های جدیدی را با استناد به ادعاهای مبهم «نقض جدی حقوق بشر» علیه هشت فرد و یک سازمان ایرانی اعمال کرد. در مقابل، اسرائیل با هیچ مجازات جدیدی روبرو نشد.

به گفته رسانه روسی، این یک سیگنال ژئوپلیتیکی است. تلاش تهران برای تبدیل سازمان همکاری شانگهای به یک بلوک عمل‌گرا، در بروکسل و واشنگتن به‌عنوان تهدیدی مستقیم برای نظم فعلی تلقی می‌شود. هرچه سازمان همکاری شانگهای منسجم‌تر و فعال‌تر شود، فشار شدیدتر خواهد شد.

اما این فشار، حرف ایران را ثابت می‌کند. نظم مبتنی بر قانون دیگر مبتنی بر قانون نیست - مبتنی بر قدرت است. برای کشورهایی مانند ایران، تنها راه برای حفظ حاکمیت از طریق سرپیچی چند وجهی و ادغام بر اساس شرایط خودشان است.

مخاطرات پیش رو

راشاتودی نوشته است: ایران به‌طور بداهه عمل نمی‌کند. این کشور خود را به عنوان یکی از معماران نظم امنیتی پساغربی معرفی می‌کند. چشم‌انداز آن برای سازمان همکاری شانگهای فراتر از بقا است. هدف این سازمان، شکل‌دهی به یک سیستم بین‌المللی است که در آن هیچ بلوک واحدی نمی‌تواند از طریق تحریم‌ها، جنگ اطلاعاتی یا دیپلماسی قهری مسلط شود.

راشا تودی با تاکید بر اینکه «این استراتژی تاثیراتی بسیار فراتر از تهران دارد» تصریح کرد: اگر سازمان همکاری شانگهای پیشنهادات ایران را بپذیرد و شروع به نهادینه کردن آنها کند، می‌توان شاهد شکل‌گیری زودهنگام اولین جایگزین واقعی برای ناتو در قرن بیست و یکم بود.

در پایان این گزارش آمده است: غرب ممکن است این را به‌عنوان یک خیال‌پردازی رد کند اما در اوراسیا، آینده از قبل در حال ترسیم است. و این بار، این اتفاق به زبان انگلیسی رخ نمی‌دهد.

برچسب ها : تايوان چین آمريكا دونالد ترامپ جنگ تجاری چین و آمریکا